We leven in een bijzondere tijd: nog nooit was zo veel informatie voor zo veel mensen bereikbaar. In deze rubriek wil ik enkele links noemen naar sites die mij erg aanspreken en passen binnen de thema’s van de andere rubrieken.
Inhoudsopgave van de onderstaande links
1 Hulp van het Nederlands Bijbelgenootschap bij het lezen van de Bijbel
2 Documenten van de RKK, PKN en NGK (tot 2023: GKV)
3 Het nieuwe Liedboek, met zettingen voor orgel; improvisaties op de Psalm-melodieën
4 De Digitale Bibliotheek van de Nederlandse Letteren
5 Schilders: van Hieronymus Bosch tot Vincent van Gogh; inwijding van Gaudi’s Sagrada Familia in Barcelona
6 Werken van Bach: Jesu bleibet meine Freude; duet tussen Jezus en de ziel in Cantate 21; All of Bach
7 Allegri: ‘Miserere’
8 Pergolesi: ‘Stabat mater’; Lauridsen: ‘O magnum mysterium’
9 Napolitaans slaapliedje voor Jezus, gezongen door Jaroussky
10 Russisch Kontakion tijdens de begrafenis van prins Philip
11 Pachelbel: Canon en gigue
12 The Klezmatics: Schnirele, Perele – over de komst van de Messias
1
Wie digitaal verschillende bijbelvertalingen wil raadplegen, kan terecht bij een site van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG). Daarop zijn ook vertaalaantekeningen, toelichtingen en illustraties te vinden en eveneens bijbelse afbeeldingen uit de Nederlandse beeldende kunst. Om sommige onderdelen te kunnen raadplegen is een account nodig.
Zie: debijbel.nl
Voor wie zich wil verdiepen in vertaaltechnische zaken, kan terecht in het blad ‘Met andere woorden’ van het NBG.
Zie: Het blad
2
Er zijn vele kerkelijke sites die informatie geven over wat binnen de desbetreffende kerk van belang is.
Voor de Rooms-Katholieke kerk, zie bijvoorbeeld: RKK-documenten
Voor de Protestantse Kerk Nederland, zie: PKN-dienstboek
Voor de Nederlandse Gereformeerde Kerken (tot 2023: Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt), zie: Belijdenissen en Liturgische formulieren
3
Het ‘Liedboek voor de Kerken’ uit 1973 heeft een opvolger: 25 mei 2013 is het nieuwe ‘Liedboek – zingen en bidden in huis en kerk’ gepresenteerd. Een aparte site houdt ons op de hoogte, met daarop o.a. diverse registers.
Zie: Liedboek 2013
Intussen bestaat er van veel liederen een zetting voor orgel door Henk Lemckert.
Zie: Zettingen
Wie een liefhebber is van de melodieën van het Geneefse Psalter en van het orgelspel van de improvisator Sietze de Vries, kan zich laven aan de site: Alle Psalmen
4
Een ander gebied wordt bestreken door de ‘De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren’ (DBNL). Op de site daarvan kun je de complete werken van Joost van den Vondel en Guido Gezelle raadplegen maar ook werk van theologische auteurs als Bavinck en Schilder en uitgaven als de Statenvertaling en Datheens psalmberijming.
Zie: DBNL
5
Surfend op internet kom je ook op het gebied van beeldende kunst een schat aan materiaal tegen. Ik beperk me tot enkele youtube-links:
Hieronymus Bosch
Johannes Vermeer
Barend Cornelis Koekkoek
Vincent van Gogh
Als toegift: beelden van de inwijding van Gaudi’s kerk in Barcelona in 2010: Sagrada Familia
6
Op Youtube staan vele prachtige uitvoeringen van prachtige muziek. Enkele wil ik met u delen. Allereerst Bach (1685-1750).
Beroemd is het koraal ‘Jesus bleibet meine Freude’ uit Cantate 147.
Zie: Bach, Jesus bleibet meine Freude, met als tekst:
Jesus bleibet meine Freude, / Meines Herzens Trost und Saft,
Jesus wehret allem Leide / Er ist meines Lebens Kraft.
Meiner Augen Lust und Sonne, / Meiner Seele Schatz und Wonne;
Darum lass ich Jesum nicht, / aus dem Herzen und Gesicht.
Ontroerend is het duet tussen Jezus en de ziel uit Bachs Cantate 21, waarbij Jezus de zichzelf-veroordelende mens met zijn liefde weet te overtuigen.
Zie: Bach, Duet Jezus en de ziel (zonder live-beelden); zie voor de tekst: Bach, Duet Jezus en de ziel
Wie niet genoeg kan krijgen van Bach kan sinds mei 2014 terecht op de site ‘All of Bach’, waar in de komende jaren alle werken van Bach beschikbaar komen, in geluid en beeld én met informatieve teksten – een initiatief van Jos van Veldhoven, (nu ex-)dirigent van de Nederlandse Bachvereniging.
Zie: Alle werken van Bach
7
Een beroemd Miserere (in protestantse bijbels: psalm 51) is van Allegri (1582-1652), gezongen door de Tallis Scholars.
Zie: Allegri, Miserere; zie voor de Latijnse tekst met vertaling: Miserere
8
Aangrijpend is het Stabat mater van Pergolesi (1710-1736), hier het eerste couplet, gezongen door sopraan Véronique Gens en countertenor Gérard Lesne.
Zie: Pergolesi, Stabat mater; de Latijnse tekst met vertaling is als volgt:
Stabat mater dolorosa—–De diep bedroefde moeder
iuxta crucem lacrimosa,—stond wenend bij het kruis,
Dum pendebat filius.——-terwijl haar zoon daar hing.
Vrij recent is van Morten Lauridsen (1943): O magnum mysterium.
Zie: Lauridsen, O magnum mysterium; de Latijnse tekst met vertaling is als volgt:
O magnum mysterium et admirabile sacramentum,
—O groot mysterie en wonderbaarlijk sacrament
ut animalia viderent Dominum natum, jacentem in praesepio!
—O groot mysterie en wonderbaarlijk sacrament
Beata Virgo, cujus viscera meruerunt portare Dominum Christum. Alleluia.
—Gelukkig maagd, wier schoot het waard was Christus de Heer te dragen. Halleluja
9
Treffend is het Napolitaans slaapliedje voor het kind Jezus uit plm. 1635, gezongen door de countertenor Jaroussky.
Zie: Napolitaans slaapliedje; de Italiaanse tekst met vertaling is als volgt:
Ninna nanna, ninna nanna,——Slaap, kindje, slaap,
dormi figlio, dormi amore.——–slaap, mijn zoon, slaap mijn lieveling.
Con quel pianto e quella voce—Met deze tranen en deze stem
brami, ohimè, brami la croce.—verlang jij, helaas, verlang jij naar het kruis.
Or ch’è tempo di dormire——–Nu is het tijd om te slapen,
dormi figlio e non vagire,——-slaap, mijn zoon, en huil niet,
verrà il tempo del dolore.——-de tijd van het lijden zal komen.
Dormi amore.———————Slaap, mijn lieveling.
Quella bocca pien di miele—-Deze mond, vol van zoetheid,
brama latte aceto e fiele.——verlangt naar melk, azijn en gal.
Or ch’è tempo di dormire——Nu is het tijd om te slapen.
verrà il tempo del partire,—–De tijd om te vertrekken zal komen,
verrà il tempo del dolore.—–de tijd van het lijden zal komen.
Dormi amore.——————Slaap, mijn lieveling.
Altri pecca e tu ne piangi,—-Anderen zondigen en jij huilt daarom
e la vita in morte cangi,——en ruilt het leven in voor de dood
e ne godi nel dolore.———-en verheug je over het lijden.
Per dar vita al peccatore—-om het leven te geven aan de zondaar
complirai questo desio.——ga je deze wens vervullen.
Dormi, o Dio.——————Slaap, o God.
10
Tijdens de inhoudsvolle én stijlvolle begrafenis van prins Philip d.d. 18 april 2021 was voor mij het meest ontroerende muziekstuk een Russisch Kantakion uit Kiev (Hymn 526 uit ‘The New English Hymnal’).
Zie: Hymn, met als Engelse tekst:
Give rest, O Christ, to thy servant with thy Saints:
where sorrow and pain are no more;
neither sighing, but life everlasting.
Thou only art immortal, the Creator and Maker of man:
And we are mortal, formed of the earth, and unto earth shall we return.
For so thou didst ordain, when thou createdest me, saying,
Dust thou art, and unto dust shalt thou return.
All we go down to the dust; and, weeping, o’er the grave,
we make our song: Alleluia, Alleluia, Alleluia.
Give rest, O Christ, to thy servant with thy Saints:
where sorrow and pain are no more;
neither sighing, but life everlasting.
( Russian Kontakion of the Departed. Translated William John Birkbeck, 1859–1916
Kiev Melody, arranged by Sir Walter Parratt, KCVO, 1841–1924 )
11
Altijd weer mooi is: de canon en gigue van Pachelbel (1653-1706), voor drie violen en basso continuo.
Zie: Pachelbel, Canon
12
Een totaal ander genre is het nummer Shnirele perele over de komst van de Messias, gezongen door de joods-amerikaanse klezmerband The Klezmatics in 2004 in het centrum van Berlijn.
Zie: The Klezmatics, Shnirele perele; de Jiddische tekst met vertaling is als volgt:
Shnirele perele, gilderne fon,———–Een parelsnoer, een gouden banier,
Meshiekh ben Dovid zist oybn on,—-de Messias, zoon van David zit aan het hoofd van de tafel,
halt a beckher in der rekhter hant,—houdt een beker in zijn rechterhand,
makht a brockhe afn gantsn land.—spreekt een zegen uit over het hele land.
Omeyn veomen dos iz vor:————Amen en amen, dit is zeker:
Meshiekh vet kumen hayntiks yor.—de Messias zal dit jaar komen.
Vet er kumen tsu forn,—————-Als hij met een wagen komt,
veln zayn gute yorn.——————zullen er goede jaren zijn.
Vet er kumen tsu raytn,————-Als hij te paard komt,
veln zayn gute tsaytn.—————zullen er goede tijden zijn.
vet er kumen tsu geyn,————–Als hij te voet komt,
veln alle menschen in Eretz Yisroyl aynshteyn.—zullen alle mensen in het land Israël wonen.